Dionizy Feliks Czachowski urodził się 5 kwietnia 1810 r. w Niedabylu – parafia Stromiec. Zmarł 6 listopada 1863 r. Pułkownik , naczelnik wojenny województwa sandomierskiego w powstaniu styczniowym.

Rodzice Czachowskiego – Józef Czachowski i Joanna z Krzyżanowskich byli właścicielami Niedabyla i Starej Wsi. Po sprzedaży majątku i szybkiej śmierci rodziców wychowaniem małoletniego Dionizego zajęła się ciotka Scholastyka z Czachowskich Badowska. Gimnazjum prawdopodobnie ukończył w roku 1829 w Radomiu. Odziedziczywszy po swej babce znaczny majątek ziemski Worobijówkę przenosi się z żoną Eufemią na Ukrainę. Miał siedmioro dzieci: córki Klementynę, Eufemię, Józefinę, Mariannę i Julię i synów Karola i Adolfa. Owdowiawszy w 1849 r. i dorobiwszy się znacznej fortuny z końcem roku 1860 przenosi się w sandomierskie. Zaczyna angażować się w działania narodowe i przewidując wybuch powstania styczniowego w roku 1862 kupuje od władz rosyjskich większą ilość koni, które później wykorzystano do działań wojskowych. 

W momencie wybuchu powstania styczniowego w 1863 roku wyrusza Czachowski pod Święty Krzyż. Dzięki wrodzonym cechą dowódcy, takim jak odwaga, zdecydowanie, karność, dobra znajomość terenu, przewidywalność działań wroga, szybko zyskuje uznanie przełożonych i zostaje dowódcą trzeciego batalionu strzelców w korpusie Langiewicza.

Swój talent wojskowy i zalety dowódcy ukazał w bitwach pod Suchedniowem, Małogoszczem, Pieskową Skałą, Chrobrzem i Grochowiskami. Mianowany przez Rząd Narodowy naczelnikiem wojennym województwa sandomierskiego zgromadził pod swoimi rozkazami wszystkie działające na tym obszarze oddziały. Siły powstańcze liczyły wówczas 2000 ludzi, a sam oddział Czachowskiego ok. 540 ludzi. Tereny Puszczy Iłżeckiej, Pilickiej, Kozienickiej lub Świętokrzyskiej były terenem działań wojennych Czachowskiego. Miejscowa ludność chroniła, żywiła i informowała oddziały powstańcze. W maju 1863 r. pod Borią i Jeziorkami stoczył ponownie zwycięskie bitwy. Następnie wzmocniony ochotnikami ruszył w kierunku Radomia. W czasie swej wędrówki siał postrach i zamieszanie w kolumnach rosyjskich w okolicach Przysuchy, Rusinowa, Przytyka, Radzanowa i Białobrzegów. Dla nas szczególne znaczenie miała bitwa radzanowska, kiedy to 26 maja 1863 r. oddział Czachowskiego skutecznie odparł atak Rosjan. Bitwę radzanowską można uznać jako sukces Polaków, o którym zadecydowało doświadczenie, odwaga i dyscyplina powstańców oraz ogromny talent dowódcy. 

Zginął 6 listopada 1863 r. pod Jaworem Soleckim w nierównej walce z dragonami rosyjskimi.

Zwłoki bohatera Rosjanie wywieźli do Radomia, gdzie z ogromną radością wożono je na wozie i cieszono się, iż udało się pokonać wielkiego dowódcę. Później wydano ciało rodzinie. Czachowskiego pochowano w nocy na cmentarzu w Bukównie. W roku 1938 z inicjatywy społeczeństwa i żołnierzy 72 PP im. D. Czachowskiego dokonano ekshumacji prochów bohatera, które spoczęły w Mazuoleum przed kościołem ojców Bernadynów w Radomiu. W setną rocznicę powstania styczniowego odnowiono zniszczony w czasie II wojny światowej grobowiec i umieszczono go na placu przy ulicy Malczewskiego, gdzie stoi do dziś.

Bohaterstwo, odwaga, zdecydowanie, autorytet wśród podwładnych i ogromna miłość do ojczyzny to cechy Dionizego Feliksa Czachowskiego. Wielokrotny przemarsz oddziałów partyzanckich Czachowskiego przez nasze bukowskie tereny, bohaterska walka przywódcy i ludzi przez niego dowodzonych, szlak wyznaczony mogiłami żołnierzy znajdującymi się w : Smardzewie, Stromcu, w okolicach miejscowości Sucha, powiązania rodzinne, a także miejsce pochówku, a obecnie płyta nagrobkowa na cmentarzu w Bukównie (z napisem: „Tu od roku 1863 spoczywały zwłoki pułkownika powstania styczniowego śp. Dionizego Czachowskiego, ur. 5 kwietnia 1810 r., poległego w walce o wolność ojczyzny”) są wyraźnym śladem i pamiątką po wielkim człowieku. 

Silna wola, niezwykły hart ducha, upór i oddanie to cechy, które pozwoliły mu zwyciężać i całkowicie podporządkować swoje życie sprawie narodowej.

Zarówno Dionizy Feliks Czachowski, jak i jego oddział żołnierzy zapisali swoją postawą piękną kartę historii, która przekazywana młodszemu pokoleniu zmienia hierarchię ich wartości.

Nadanie szkole imienia Dionizego Feliksa Czachowskiego

Od 23 października 2010 roku nasza szkoła oficjalnie nosi imię Dionizego Feliksa Czachowskiego. Święto szkoły odbyło się w piękny, słoneczny dzień. Uroczystość rozpoczęła się w Kościele parafialnym w Bukównie, gdzie ksiądz biskup Adam Odzimek odprawił mszę w intencji szkoły oraz poświęcił nasz sztandar. Po mszy odwiedziliśmy na miejscowym cmentarzu płytę upamiętniającą naszego patrona, gdzie Pani Dyrektor wraz z uczniami złożyła kwiaty i oddała hołd Dionizemu Czachowskiemu. Następnie odbył się uroczysty przemarsz do szkoły przy dźwiękach orkiestry.

W szkole ksiądz biskup poświęcił naszą salę gimnastyczną, oddaną do użytku kilka miesięcy temu. Pani Dyrektor powitała przybyłych gości oraz uzasadniła wybór na patrona właśnie pułkownika Czachowskiego. Przewodniczący Rady Gminy – Pan Grzegorz Aderek odczytał uchwałę dotycząca nadania imienia szkole. Rodzice przekazali sztandar Pani Dyrektor, a Pani Dyrektor – uczniom. Po uroczystym ślubowaniu na sztandar zgromadzeni goście obejrzeli przedstawienie w wykonaniu uczniów naszej szkoły.

W końcu przyszedł czas na podziękowania i wręczenie pamiątkowych statuetek. Nie obyło się bez wzruszeń, upominków i wielu ciepłych słów.

Po części oficjalnej goście zostali zaproszeni na poczęstunek. Po nim natomiast – na zakończenie – odbył się występ gitarzystów.

© Publiczna Szkoła Podstawowa im. D. F. Czachowskiego w Bukównie